Ayvalık iskele merkezdeki kaosa bakıp, buradan bir an önce uzaklaşmaya karar verirseniz büyük hata edersiniz. Çünkü arka sokaklardaki cevherleri ve perşembe günü kurulan şenlikli pazarı kaçırmış olursunuz. Gezmek için yine en iyi zaman akşamüstü. Pazarın içinden geçerken, arnavut kaldırımı, dar sokaklarda da dolaşıyorsunuz aynı zamanda. Sokak aralarındaki birçok cami bir zamanlar Ortodoks kilisesiydi. Pazarın en hoş yeri, sebze ve meyvelerin satıldığı meydan. Pazarın toplanma saatine doğru oradaysanız, herkes birbiriyle dalga geçmeye başlıyor. Pazar şemsiyelerinin arkasında yükselen güzelim Ayvalık evlerine, batan güneşin kızılı vuruyor. Sebzeci Vahit Bey, aslen Rumelili. 20 yıldır aşık olduğu kadını yanına çağırıp fotoğraf çektirmek istiyor. Sarışın kadın utanıp kaçıyor. Vahit Bey ellerini beline koyuyor, gömleğin önü açık, poz veriyor . Akdeniz'in sıcaklığı herkesin yüzünde, Ayvalık insanına çok çabuk kanım kaynıyor.
Ayvalık'ın büyüsü arka sokaklarında. Eğer Ayvalık'ın içindeki her kiliseyi tek tek görmek istiyorsanız, otellerde ve seyahat acentelerinde dağıtı lan kent haritalarından yararlanabilirsiniz . Dalkıran Mehmetağa Caddesi, evlerin önünde insanların oturduğu, balkonlarda biberlerin kurutulduğu yaşayan, güzel bir sokak, Fevzi Çakmak Caddesi de öyle. Taksiyarhis Kilisesi buraya yakın, hiçbir zaman camiye dönüştürülmemiş 130 yıllık bir kilise. Balık derisine çizilmiş değerli portreler ve ikonalar çalındığı için kilise kapatılmış. Geriye kalanlar İstanbul'daki Rum Ortodoks Patrik hanesi' nde.
Ayvalık sokaklarında beni şaşırtan iki bina daha var. Tarihe karışmış bir zenginliğin ve refahın sağlam bir göstergesi olarak, "görülmeye de ğer''. iki pansiyon. Birisi Fevzi Çakmak Cadde si'nde Bonjour Pansiyon diğeri de postanenin arkasındaki Yalı Pansiyon. 21O yıllık Yalı Pansiyon'da, bir dönem İtalyanlar, bir dönem de Yunanlılar yaşamış. Bonjour da 300 yıllık. Bir zamanlar Fransız sefarethanesiymiş.
Ayvalık iskelede, tekne turlarından boşalan kalabalığın, büfelerin ve satıcıların oluşturduğu duvarda belki bir delik bulur da, denizi ya da gün batımını yakalama şansını elde eder miyim diye debeleneceğinize, ya uçtaki Kanelo'da çay için ya da Çamlık yoluna girin. İskeleden Çamlık'a doğru ilerlemeye başladığınızda, asfalt yarılır da ortaya deniz çıkar sanki. Sağda deniz, solunuzdaysa güzelliği ve estetiği Fransız Rivierası'ndaki villalarla boy ölçüşebilecek denli etkileyici küçük saraylar art arda dizi lir. Rumlardan kalma bu konaklardan bazıları bir zamanlar bataklıkmış, şimdi hepsinin önünde birer cennet bahçesi uzanıyor. Bazıları hala harap. Çamlık, şehrin hemen kenarında, kente hakim bir tepede. Burada çamların arasında bir kır kahvesi ve belediye gazinosu var. Kahvenin yakınındaki Dondurmacı'nın sakızlı ve karadutlu dondurması meşhur.
Çamlık 'ın ilerisinde, Ayvalık'ın 8 km dışındaki Sarımsaklı, otel ve lokantaların olduğu hareketli, kalabalık ve popüler bir bölge. En kayda değer özelliği, 7 km'lik kumsalı. Denizin içi kum. Bu kumsal şeridinin en güzel noktası, 13 km mesafedeki Altınova.
Plajıyla ve çamların arasındaki piknik alanlarıyla burada vakit geçirmeye değer. Sarımsaklı yolu üzerinde, çok ilginç dev el şeklinde tabelalarla işaretlenmiş birçok yerin arasında, Şeytan Sof rası var. Sofra şeklindeki bu kayalık burundaki kafede, iğne atsanız yere düşmüyor. Şeytan Sofrası'na çıkan yol arabalardan tıkanıyor. Gün batımını seyreden kalabalığın görüntüsü ve gün batımının alkışlarla uğurlanması görülmeye değer. Manzara çok güzel ama tesis ve ortam bambaşka olabilirdi. Neden insanlar, örneğin Nil Nehri'nde olduğu gibi, şezlonglara uzanıp ellerinde şarap kadehleriyle, sükunet içinde, günü batırmasınlar?
Tepede Ayvalık tarafına doğru döndüğünüzde, tam karşıdaki ada, Osmanlı döneminde akıl hastanesi olarak kullanılan Tımarhane Adası.
